TIJ

‘TIJ - het grootste en meest markante “Natuurkunstwerk” van het Haringvliet - is onderdeel van het Droomfondsproject. Een project van de gezamenlijke natuurorganisaties om, naar aanleiding van het Kierbesluit Haringvliet, aan de ene kant de natuur in het Haringvliet te verrijken en aan de andere kant de effecten hiervan waarneembaar en toegankelijk te maken voor mensen. Hiervoor zijn een aantal speciale plekken aangewezen voor vogelobservatoria en uitkijkplekken.

RO&AD Architecten uit Bergen op Zoom/Middelburg en RAU Architecten uit Amsterdam zijn hiervoor een samenwerkingsverband aangegaan, waarin zij in samenhang deze objecten hebben ontworpen, ontwikkeld en gerealiseerd.

Dit vogelobservatorium is gelegen in Scheelhoek, een natuurgebied dicht bij de Haringvlietdam bij Stellendam. Het gebied bestaat uit een dijk met binnendijks grote rietlanden en buitendijks een aantal eilanden. Deze eilanden zijn foerageer- en broedgebied voor steltlopers zoals de Visdief en het icoon van dit gebied, de Grote Stern.

Het plan bevat niet alleen het observatorium, maar ook een landschapsplan van HNS Landschapsarchitecten, waarin het hele gebied van natuurgebied de Scheelhoek beleefd wordt naar het observatorium toe, Onderweg zijn verschillende biotopen voor vogels (oeverzwaluw, steltlopers, visdieven etc) aangelegd en dus ook te zien. Om de vogels ongezien te benaderen bestaat het laatste deel van de route uit een tunnel gemaakt van tweedehands meerpalen en steenschotten. Deze tunnel is bedekt met zand, omdat dat een mogelijke broedplek is voor steltlopers. Het eindpunt van de route is een houten ei, waarin je de broedende sterns en al het andere moois van de Scheelhoek kan bekijken.

Het ei is gemodelleerd naar een ei van de Grote Stern, en ligt ook in een nest op de zandplaat zoals de stern dat zelf ook doet.

Het observatorium ligt in een landschappelijk ontworpen nest van riet, kastanje palen en zand. Het is parametrisch ontworpen om een goede verhouding te krijgen met vorm, constructie, afmeting en kijkgaten. De constructie bestaat uit een file-to-factory Zollinger constructie, waarmee in hout grote overspanningen gemaakt kunnen worden, met relatief kleine onderdelen.

Het onderste deel, dat onder water kan komen te staan bij hoog water, is gemaakt van Accoya, het bovenste deel van grenen. De bedekking is van lokaal riet, dat aan de binnenkant van de dijk is geoogst. De rietbedekking stopt vlak boven de hoogst mogelijke hoogwaterlijn. Via een hybride hout-betonvloer wordt de binnenkant ontsloten van waaruit je een prachtig uitzicht hebt op de broedeilanden, de Haringvlietdam en de directe omgeving.

‘Tij is een volledig remontabel, met lokaal riet afgedekte, houten eivormige constructie, welke in Finland computergestuurd is uitgefreesd, in ca. 400 onderdelen met de boot aangeleverd en op locatie gemonteerd is. Door zijn volledige remontabiliteit, modulariteit en materialisering voldoet het aan alle uitgangspunten voor een duurzaam bouwwerk met circulaire potentie. Notabene is alles tijdelijk en moet ook het vogelobservatorium zonder waardeverlies ooit uit elkaar gehaald kunnen worden. Dit alles om de effecten op het milieu en het ecosysteem op locatie minimaal te belasten nu en in de toekomst.

Zo is een systeem ontworpen waarin de mens, de natuur weer een beetje dichter bij elkaar komen en de mens weer onderdeel wordt van het natuurlijke systeem en vice versa.

RO&AD in opdracht van RAU Architecten

RO&AD Architecten is een architectenbureau dat zowel ontwerpt op gebouwniveau als op systeemniveau. Een gebouw is altijd onderdeel van een ecosysteem. Dit kan een sociaal, economisch, cultureel of ecologisch ecosysteem zijn. Wij houden rekening met de plaats van het ontwerp in het ecosysteem, en proberen het met zoveel mogelijk tentakels te verbinden met dat systeem. Zo krijg je altijd een duurzaam gebouw dat waarde vermeerdert en in de loop van de tijd het systeem rijker maakt. En bovendien wordt het er ook nog mooier en leuker van!