Uitbreiding Universiteitsmuseum Utrecht

Het Universiteitsmuseum Utrecht (UMU) is met zijn nieuwe uitbreiding, ontworpen door De Zwarte Hond, klaar voor de toekomst. Door het stijgende aantal bezoekers barstte het museum uit zijn voegen. Daarnaast was het belangrijk om de verbinding met de straat en de achterliggende Oude Hortus te verbeteren. Via een aantal strategische ingrepen kan het UMU nu grotere aantallen bezoekers aan en is er ruimte voor duurzame groei in de toekomst.

Het UMU beheert en ontsluit het academisch erfgoed van de Universiteit Utrecht. Bezoekers ervaren er de geschiedenis van de wetenschap en toont het museum het belang van wetenschap aan het grote publiek. Universiteit Utrecht heeft als een van de weinige universiteiten in Nederland een museum en verkleint hiermee de afstand tussen universiteit en samenleving.

Een uitbreiding met respect voor het bestaande ontwerp

Het oorspronkelijke gebouw uit 1996, ontworpen door Koen van Velsen, was berekend op 25.000 bezoekers per jaar. In 2019 groeide het museum met 75.000 bezoekers tegen zijn fysieke grenzen aan. De wens was om uit te breiden en meer voorzieningen en tentoonstellingsruimte te creëren.

In ons ontwerp wordt het museum opener, flexibeler, duurzamer en toekomstbestendig. De uitbreiding, volledig opgetrokken uit metselwerk, vormt een nieuwe tijdlaag aan de tuinzijde van het gebouw en houdt tegelijkertijd het karakter van het huidige gebouw intact. Het metselwerkpatroon verwijst naar de museumcollectie en de ruim 260 jaar oude Ginkgoboom in de Oude Hortus.

De grootste aanpassingen in het museum bevinden zich op de begane grond, waar de museumzalen nu een grotere ontvangstzone zijn. Daarnaast zorgen openingen in de houten ‘doos’, voor betere zichtbaarheid vanaf de straat en de Oude Hortus.

Door het entreegebied anders te organiseren, is er meer ruimte voor ondersteunde voorzieningen zoals de receptiebalie, garderobe en museumwinkel. Ook creëert het meer flexibiliteit; in het UMU worden namelijk regelmatig onderzoeksworkshops en andere activiteiten zoals interactieve lezingen aangeboden. Bovendien kan het museum zo de groeiende stroom aan bezoekers een betere ervaring bieden.

Meer tentoonstellingsruimte en duidelijkere routing

Door een betere indeling van de ruimtes worden er meer objecten tentoongesteld en kan er meer onderzoek plaatsvinden. Tussen de twee museumvleugels is een kleine uitbreiding met lift gerealiseerd, waarbij het bestaande trappenhuis als centrale as fungeert. Zo ontstaat er een optimale koppeling en een duidelijkere museale routing tussen de hoofdvolumes.

In het museum is veel te beleven; overal is wat te zien en te doen. Bezoekers volgen een programma, doen mee aan een test of verdiepen zich actief in het onderzoek van Utrechtse wetenschappers. In de tuin of het museumcafé kunnen bezoekers wat eten of drinken om weer op te laden. Door deze strategische rustplekken te creëren, waarbij drukke plekken zijn afgescheiden en doorkijkjes laten zien wat komt, wisselt de bezoeker van lean-forward naar lean-backward. Dit geeft de gewenste houvast en afwisseling.

De Zwarte Hond is verantwoordelijk voor de uitbreiding en renovatie van het Universiteitsmuseum Utrecht in opdracht van Universiteit Utrecht.

De Zwarte Hond

De Zwarte Hond is een ontwerpbureau voor architectuur, stedenbouw en strategie met vestigingen in Groningen, Rotterdam en Keulen. Wij combineren maatschappelijke betrokkenheid en vakmanschap, en creëren daarmee hoogwaardige projecten die passen bij de context, aansluiten op de wensen van de gebruikers en de visies van onze opdrachtgevers.

De Zwarte Hond overziet de verschillende krachten die spelen op een plek. We kunnen goed inschatten wat waarde toevoegt en de leefkwaliteit vergroot. Voor bewoner, straat, buurt en stad. Onze ontwerpen staan stevig op de grond en volgen de taal van hun omgeving, maar hebben een subtiele eigenheid die verrast. Dat zit hem in de detaillering, het materiaal, de sterke verbinding tussen binnen en buiten, en slim en flexibel gebruik van de ruimte.

Wij ontwerpen plekken, gebouwen, omgevingen met een verrassende uitstraling. Niet gemaakt, maar bedacht, om te blijven en eendaags over te gaan in de volgende. 

Maar altijd plekken die het hart raken. Met elkaar verweven plekken ontwerpen en realiseren, dat is de essentie van ons bureau: we verenigen architectuur en stedenbouw. Die combinatie bepaalt ons tot in de kern.

Onze projecten maken de samenleving rijker, zowel in economische als in culturele zin. Dat betekent dat ze bijdragen aan maatschappelijke ontwikkelingen en aan diversiteit. Zij zorgen voor samenhang, zowel sociaal als fysiek en stimuleren ontmoeting en sociale cohesie. Daarnaast repareren en versterken onze plannen het stedelijk weefsel.

Wij zijn er daarbij van overtuigd dat een plan of ontwerp zelf niets oplost. Zij kunnen hoogstens agenderend zijn of oplossingsrichtingen aangeven. Het gaat erom dat we daadwerkelijk weten te realiseren en implementeren. Natuurlijk zijn wij toegewijd aan het ontwerp, maar nemen ook verantwoordelijkheid in het proces naar realisatie.