Noord-Zuidlijn
Benthem Crouwel Architects ontwierp zeven metrostations: Noord, Noorderpark, Amsterdam Centraal Station, Rokin, Vijzelgracht, De Pijp en Europaplein. Twee liggen boven de grond en vijf ondergronds, langs een tien kilometer lange route. Vanaf 22 juli 2018 kunnen Amsterdammers, forenzen, toeristen en dagjesmensen van noord naar zuid reizen in slechts 15 minuten.
Publieke ruimte
Het Noord/Zuidlijn tracé en de metrostations zijn bedacht als een nieuwe openbare laag in de stad, onder de straten en grachten die al eeuwenlang transport en vervoer mogelijk maken. Zoals die straten en grachten open in de publieke ruimte liggen, zijn ook de toegangen tot de stations open en onoverdekt en functioneren als een verlengde van de straat. Een zo kort mogelijke route tussen perron en maaiveld maakt het onderhoud en beheer van de stations makkelijk en zorgt voor sociale veiligheid. De open ingangen leiden naar verdeelhallen die je nog steeds ervaart als onderdeel van de buitenwereld, en die tegelijk zicht bieden op de sporen. Zo loopt de publieke ruimte van de stad door tot ver onder de grond.
Drassige bodem
Het was geen eenvoudige opgave om een metrolijn aan te leggen, 25 meter onder de historische binnenstad die eeuwen geleden op palen in de drassige bodem is gebouwd. Dankzij een in de vorige eeuw ontwikkelde tunnelboortechniek konden er tunnels worden geconstrueerd (op sommige plekken wel 30 meter ondergronds) in de vochtige en onstabiele Amsterdamse bodem, zonder dat de stad daar teveel hinder van ondervond.
Vanzelfsprekende routing
Elk station van de Noord/Zuidlijn is uniek. De architectuur ervan wordt bepaald door de locatie en de ruimte die in het Amsterdamse stedenbouwkundige plan beschikbaar is gesteld. Tegelijk hebben de stations veel overeenkomsten en delen ze een architectonisch concept: de kortst mogelijke verbinding tussen straat- en perronniveau, en een vloeiende, continue logistieke routing die het reizigers mogelijk maakt als vanzelfsprekend hun weg te vinden. Het gebruik van daglicht als leidend principe en het ontbreken van ondergrondse doolhoven overtuigde de selectiecommissie in 1995 van het ontwerp van Benthem Crouwel Architects. Hieruit volgde de opdracht om de zeven nieuwe metrostations te ontwerpen. Er is ruim twee decennia aan de stations gewerkt, maar door gebruik van moderne materialen en technieken is elk station even modern en tijdloos.
“Voor ons als architect is het het mooist als de gebruikers en burgers trots zijn op hun gebouw, hun station. We hebben nu het moment bereikt dat de stations niet meer van ons zijn, maar van het publiek”- Jan Benthem
Materiaal en lichtplan
De materialen in de stations zijn met zorg geselecteerd en in veel gevallen speciaal voor de Noord/Zuidlijn ontwikkeld. Ze zijn gemakkelijk schoon te houden en te vervangen. De materialen in verschillende tinten grijs verbinden de stations met de stedelijke omgeving bovengronds, en geven de stations een terughoudende, kalme uitstraling. Transparantie en een uitgekiend lichtplan maken elk station veilig, comfortabel en overzichtelijk.
Ondergrondse kunstroute
Elk station is verrijkt met een speciaal voor dat station gemaakt kunstwerk. Zo ontstaat een publiek toegankelijke ondergrondse kunstroute met werken van (inter)nationale kunstenaars, gebaseerd op het thema ‘Van wijk tot wereld’. De kunstwerken zijn geïnspireerd door de directe omgeving van de stations en verbinden de boven- en ondergrondse wereld met elkaar. Ze maken de stations herkenbaar en vergemakkelijken de oriëntatie van de reiziger.
Archeologie
Op station Rokin zijn daarnaast 10.000 van de 700.000 archeologische objecten tentoongesteld die tijdens de contructie op de locatie zijn opgegraven. De objecten liggen in grote glazen vitrines tussen de roltrappen.
| Oplevering | 2018 |
| Opdrachtgever | Gemeente Amsterdam |
| Fotograaf | Jannes Linders |