Polyphemos

Het huis is de sluitsteen van het stedenbouwkundig plan Klevarie in Maastricht. Binnen de stadsmuren was dit een oude kloostertuin, werd later steeds meer volgebouwd en vervolgens ziekenhuis en verpleeghuis. Maar steeds een verborgen groene ruimte. Het poortje aan de Abstraat functioneert daarbij als een ‘pars pro toto’ voor dit project. Van het oude verpleeghuis staat nu nog steeds het uiterst charmante modernistische verpleegstersflat van de architect Schellinckx uit 1962. Voor Maastrichtse begrippen een uniek incident binnen het stadsgezicht.

We brachten met het stedenbouwkundig plan de oude kloostertuin terug en koppelden deze aan het stadspark. We gaven de bouwblokken een nieuwe afzoming, met voor Maastricht karakteristieke witte huizen die zich dienstbaar maar toch eigenwijs opstelden langs de rand van het nieuwe plan.

Binnen deze condities bleef één kavel vrij. Aan de rand van deze plek stond een hoog monumentale boom. In de kleine dierentuin uit de jaren ’50 die bij het verpleeghuis hoorde, is een stronk van een eeuwenoude Ginkgo Biloba bewaard gebleven. Dit exemplaar is het restant van de eerste Ginkgo Biloba die vanuit China door een Franciscaner monnik in Nederland werd ingevoerd aan het eind van de 18de eeuw. (Hiervan zijn stekken verspreid over belangrijkste botanische tuinen Nederland waaronder de Hortus Botanicus te Leiden.)

Het woningvolume wordt gevormd door een aantal stedenbouwkundige restricties en de aanwezigheid van de boom op het perceel. Als sluitstuk is het huis als een oversculpturaal object in de rij ingevoegd. En daarbij vormt de massa een contrapunt met de naastgelegen modernistische Polvertoren. In toon, textuur en schaal zijn ze familie en toch ook weer niet. Het blijven beide incidenten. Persoonlijke gestes die bij een incrementele stad horen.

De footprint is beperkt tot een oppervlakte van 6 bij 9 meter. Daarboven mocht het volume zich weer verbreden tot een vierkant van 9 bij 9 meter. In plattegrond gevel en doorsnede spelen deze maten en verhoudingen steeds weer een rol in de opdeling van de verschillende ruimtes. De begane grond is met een grote vide verbonden met de eerste verdieping, en die verdieping door de loggia met de tweede verdieping. De derde verdieping door een grote lichtkoepel met de lucht en kijkt weer terug naar de polvertoren. Door het volume heen cirkelt een betonnen spiraaltrap met een open midden als verbindende verticale kern door het hele huis. De plint werd voorzien van een gladde geschilderde stuc, de bovenzijde van een grove ‘kratzputz’ om de zwaarte-omkering nog iets sterker aan te zetten. Het huis heeft een dikke warme schil, is compact en heeft een volledig geïntegreerd zonnedak die de warmtepomp van energie voorziet.

Martens Willems & Humblé architecten

Martens Willems & Humblé werken door het hele land aan opgaven in de woningbouw, zorg-gebouwen, de herbestemming van bestaande gebouwen en de restauratie van jonge monumenten. Doorgaans vinden onze opdrachten plaats in complexe stedelijke situaties. Architectuur is dan ook altijd gekoppeld aan het stedelijk ontwerp. En vaker moet het ontwerp een langdurige realisatie doorstaan. De ontwerpprincipes moeten dan ook lang mee kunnen gaan. De uiterlijke verschijningsvorm ligt voor ons niet bij voorbaat vast maar wordt ontwikkeld vanuit de sociale en fysieke context; de typologie van de architectuur; het logische detail en het materiaal. De architectonische meerwaarde wordt benaderd vanuit een in de alledaagse bouwpraktijk en regelgeving gefundeerd perspectief. Energie efficiëntie, duurzaamheid en technische engineering zijn geïntegreerde onderdelen in het ontwerp. Aan een beeldende communicatie met de stakeholders gedurende dit proces besteden we veel aandacht.