Parkweelde 3 (fase 1) bestaat uit vier woongebouwen van woningcorporatie De Alliantie met 214 woningen in de sociale huur en middenhuur. Het plan maakt onderdeel uit van de grotere vernieuwingsopgave in de wijk Kruiskamp en zorgt voor meer woningen, een grotere woningdifferentiatie en een verrijking van de openbare ruimte. De uitstraling wordt bepaald door zorgvuldig gedetailleerde architectuur en tijdloze materialisatie in metselwerk, beton en glas. Duurzame gebouwinstallaties en maatregelen voor klimaatadaptatie en biodiversiteit dragen bij aan de toekomstbestendigheid.

Het grotere geheel

Parkweelde 3 is een vervolgproject in de aanpak van de Van Randwijklaan e.o. in Kruiskamp. Deze buurt kwam al in de ‘Vogelaar-periode’ in het nieuws als problematisch (woningtypologie en –differentiatie, beheer woningen en openbare ruimte, bewonerssamenstelling), waarna gekozen is voor een deel sloop-nieuwbouw en verbetering van de woonomgeving.

Parkweelde 2 en 3 zijn invullingen van het stedenbouwkundig plan ter verdichting van de Magelhaenstraat e.o., waarbij:
- nieuwe blokken ‘grammaticaal’ terugkomen op de footprint van bestaande blokken;
- een (geluids)front naar de inmiddels veel drukkere Ringweg Kruiskamp wordt toegevoegd;
- parkeren uit de openbare ruimte van de Vasco da Gamastraat wordt gehaald;
- de gestapelde blokken aan de westzijde van de Magelhaenstraat worden vervangen door laagbouw.

Nieuwe opgave

Tegelijkertijd wordt een zeer aanzienlijke woningverdichting doorgevoerd. Was de Kruiskamp bij aanleg nog een ontspannen ‘buitenwijk’, nu ligt de wijk zeer centraal en direct bij het oude stadscentrum. Een heel aantrekkelijke woonlocatie. Daarbij is gekozen voor een mix van diverse woningtypes: grotere en kleinere woningen voor verschillende doelgroepen, in bereikbare- en middenhuur.

Naast het weer groen maken van de centrale openbare ruimte speelt klimaatadaptie een belangrijke rol: stond Kruiskamp voor de aanleg van de Afsluitdijk al regelmatig onder water, nu is de opgave van waterberging in dit laaggelegen stuk van de stad weer actueel. Waterretentie onder het parkeren en aanleg van wadi’s in het groen binnengebied maken het project klimaatbestendig. Begroeide pergola’s van circulaire hergebruikte materialen zorgen voor groen en verkoeling.

Respect voor de Amersfoortse traditie: Zuiderhoek

In de architectuur is gezocht naar aansluiting bij de voor Amersfoort specifieke en architectonisch rijke woningbouw van David Zuiderhoek in de periode dat de wijk werd aangelegd. Dit is met de stedenbouw uitgebreid geanalyseerd in het beeldkwaliteitsplan van Steenhuis Bukman Architecten. Ook de samenhang met de inmiddels gerealiseerde nieuwbouw van Kruiskamp was uiteraard van belang.

Door intelligent gebruik te maken van hoekverdraaingen, hoogteverschillen en taps toelopende balkons ontstaat een dynamische compositie. De stapeling van verschillende typologiën is in de gevel leesbaar en verrijkt het gevelbeeld. Zorgvuldige materialisatie leidt tot een uitstraling met hoge kwaliteit.

MVRDV transformeerde Tripolis in opdracht van Flow Development. Bij de respectvolle facelift van dit late ontwerp van Aldo van Eyck zijn zoveel mogelijk originele elementen intact gebleven en teruggebracht. De renovatie ging gepaard met een groots gebaar: het park werd verrijkt met een 45 meter hoge landscraper die aan de rand van de kavel is geplaatst, als geluidsscherm pal tegen de A10. De nieuwbouw is ondanks zijn afmeting lichtvoetig en laag in energieverbruik. Het beschermt het monument, het park en het naastgelegen Burgerweeshuis tegen lawaai en fijnstof van de snelweg. Monument en nieuwbouw reageren op elkaar met een tussenruimte als resultaat. Hierbij lopen erfgoed en het nieuwe gebouw in elkaar over, terwijl er tegelijk afstand wordt geschapen tussen oud en nieuw. Tripolis Park laat zien hoe een verouderd kantorencomplex op duurzame wijze kan worden getransformeerd en met nieuwe elementen weer aantrekkelijk gemaakt.

Het door Aldo van Eyck onworpen Tripolis bestaat uit drie gebouwen ter grootte van 11.000 m2, 8.000 m2 en 6.000 m2. Dit late werk van Van Eyck staat bekend om zijn met hout beklede gevels en de gekleurde kozijnen: rood en oranje aan de binnenzijde, blauw en groen voor aan de buitenkant, geel en paars voor de overgangen. De ontstaansgeschiedenis van Tripolis is onlosmakelijk verbonden met het eveneens door Van Eyck ontworpen Burgerweeshuis: toen in 1986 sloop dreigde voor het Burgerweeshuis om plaats te maken voor kantoren, werd er succesvol actiegevoerd voor het behoud van dit hoogtepunt van het structuralisme. Het land ernaast werd door de gemeente Amsterdam beschikbaar gesteld voor 25.000 m2 aan kantoren, op voorwaarde dat Aldo en Hannie van Eyck zelf deze nieuwe ontwikkeling én de restauratie zouden ontwerpen. Zo ontstond begin jaren negentig Tripolis, als symbolische beschermer van het Burgerweeshuis.
MVRDV zet deze beschermende beweging voort met een transformatie die snijdt aan twee kanten. Aan de ene kant is het originele Tripolis, dat jarenlang leegstond, op essentiële punten aangepast om het geschikt te maken voor de huidige tijd waarbij kantoren vooral ontmoetingsplekken zijn en thuiswerken wordt gecombineerd met werken op kantoor. Aan de andere kant is er ruimte en een behoorlijk aantal vierkante meters gecreerd door middel van nieuwbouw.

Bij de renovatie is nauw samengewerkt met de erven van Van Eyck. De originele schetsen en plattegronden voor Tripolis vormden het uitgangspunt, wat tot tal van verbeteringen leidde met behoud van originele details. Zo bleven het centrale trappenhuis en de natuurstenen vloeren behouden, evenals het kleurschema van de kozijnen, zij het in een vernieuwde configuratie. De gevels zijn nu volledig bekleed met hout, in tegenstelling tot de goedkopere combinatie van hout en graniet die in de jaren '90 vereist werd tijdens de bouw van Tripolis. De kantoorruimtes zijn ontdaan van hun vele scheidingswanden, toiletblokken en liften zodat het gebouw minder 'verkamerd' aanvoelt. De renovatie is ook aangepakt om het gebouw flink te verduurzamen, onder meer door vergroening van daken, de ecologische upgrade van de gevels en plaatsing van zonnepanelen, wat resulteerde in het certificat BREAAM Outstanding. Op de toegankelijke daken zijn paviljoens gecreëerd die gebruikt kunnen worden voor evenementen en zullen zorgen voor interactie tussen alle gebruikers van het complex.

Een belangrijke toevoeging aan het park is de imposante landscraper die 'het Venster' is gedoopt en op de rand van de kavel staat, pal naast de A10. Uit de strakke zuidgevel van het 34.000 m2 tellend kantoorgebouw is een rechthoekig venster gesneden dat vanuit de snelweg een doorkijk biedt op het originele Tripolis-complex, iets wat de zichtbaarheid van dit erfgoed ten goede komt. De noordelijke gevel reageert juist op Tripolis door de vorm ervan tot in detail na te bootsen. Door deze ingreep ontstaat er een golvende 'binnenzijde' en een geluidsluwe tussenruimte, waarbij bruggen oud- en nieuwbouw verbinden.

'Erfgoed slopen is altijd de makkelike optie, zeker als dat zich bevindt in een zakendistrict dat wordt gedomineerd door hoogbouw, zegt Winy Maas, medeoprichter van MVRDV. 'Tripolis Park is een manier om erfgoed te beschermen en er tegelijk een kantoor van te maken dat voldoet aan wat mensen tegenwoordig van een kantoor verwachten. De combinatie met een nieuwe verdichting is een voortzetting van de ontwikkeling van de Amsterdam Zuidas. Dat is toevoegen van een nieuwe laag, en juist geen kopie van Aldo's werk. Hiermee vieren we het "in between", wat, zoals Aldo me ooit uitlegde toen ik nog student was, een van de belangrijke bronnen van schoonheid is in de architectuur.'

Tripolis Park zorgt ervoor dat het monument van Van Eyck opnieuw aansluiting vindt bij de huidige kantorenmarkt. Onder andere Uber en het advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek huren kantoorruimtes in het complex. De komende jaren zal verder worden gewerkt aan Gebouw 100 en de verdere opening van Tripolis Park dat via wandel- en fietspaden goed bereikbaar wordt vanuit de andere delen van de Zuidas en het nabijgelegen metrostation.

Deze nieuwe woonontwikkeling in Massy, een voorstad aan de zuidelijke rand van Parijs die een ingrijpende stedelijke transformatie doormaakt, belichaamt een compact, robuust en opvallend residentieel project binnen een voortdurend veranderende omgeving. Door de strategische ligging nabij luchthaven Orly en als belangrijk RER- en TGV-knooppunt, heeft Massy sinds het midden van de twintigste eeuw een versnelde groei doorgemaakt, terwijl het toch een rijpende voorstad van Parijs blijft, vooral ten zuiden en zuidoosten van het treinstation. Zuid-Massy wordt gekenmerkt door vele nieuwe woonontwikkelingen, kantoren en — geclusterd rond het station — een overvloed aan restaurants, theaters, tandartsen en kinderdagverblijven, en al het andere dat bewoners zouden verwachten te vinden in een opkomend stadsdistrict. Dit nieuwe gebouw, met zijn opvallende goud- en antracietkleurig geschilderde betonnen gevels, draagt daarom bij aan de demografische expansie en verdichting van Massy, door zijn aanwezigheid te harmoniseren met zijn omgeving terwijl het bestaande stedelijke morfologieën behoudt.

Het gebouw beslaat in totaal ongeveer 6.000 m², met 86 wooneenheden variërend in grootte van circa 45 tot 115 m². Het bevindt zich op een hoekperceel in de wijk Atlantique van Massy, onder een hoek van 45 graden ten opzichte van het noorden, wat ervoor zorgt dat alle woningen de hele dag door voldoende zonlicht ontvangen. Het wordt begrensd door een druk bereden boulevard en een groene, minder drukke zijstraat: een secundaire ingang tot het gebouw en zijn privébinnenplaats is toegankelijk vanaf de Rue Léonard de Vinci, met de openbare, primaire ingang gelegen aan de Rue Galvani, die deze wijk in Massy begrenst. Gevormd als een hoefijzer, wordt het gebouw gedefinieerd door zijn uitgestrekte, vectorachtige vlakken van goud en zwart, met dramatische, twee meter uitstekende uitkragende balkons aan alle zijden, behalve die aan de Rue Galvani. De zwarte balkons werpen diepe, hoekige schaduwen die verschuiven met de beweging van de zon, waardoor steeds speelse en poëtische visuele ritmes ontstaan. Dit theatrale, bijna cinematografische, effect van licht op het gebouw voegt een etherische verfijning toe aan dit anderszins zwaar 'verankerde' volume.

Om de robuustheid en duurzaamheid van het gebouw te waarborgen, is gekozen voor ter plaatse gestort beton — een bouwtechniek die veel wordt toegepast in Frankrijk — voor het structurele raamwerk. Deze methode accentueert het monolithische karakter en de tastbare materialiteit van het bouwwerk, waarbij het vakmanschap en de structurele authenticiteit worden benadrukt. Bovendien minimaliseert het gebruik van in-situ beton de behoefte aan aanvullende structurele elementen, waardoor voegen en naden worden verminderd waar anders potentiële zwakke punten kunnen ontstaan. Daardoor functioneert het gehele complex als een verenigd geheel, dat veerkracht vertoont tegen externe krachten zoals verwering, seismische activiteit en algemene slijtage in de loop der tijd. De toepassing van deze techniek resulteert bovendien in naadloze, gladde oppervlakken, des te beter om de vele schaduwen te vangen die eroverheen spelen. De monolithische structuur van het gebouw, de dramatische goud- en antracietkleurige gevels en de royaal geproportioneerde balkons creëren een genuanceerd contrast met de overwegend witte gebouwen die deze opkomende wijk van Massy verder kenmerken.

Verder onderscheidt het gebouw zich onder zijn buren in het gebied door zijn openheid naar de omgeving, dankzij de meerdere toegangsroutes en hofwoningen die worden betreden via privé-tuinen. Balkons vervangen de privé-tuinen voor woningen op de bovenste zes verdiepingen, terwijl duplex penthouses op het dak met privéterrassen panoramische uitzichten op de horizon bieden. De integratie van het gebouw met zijn context is geïnspireerd door Jane Jacobs' principe van 'ogen op de straat' uit 1961, dat stelt dat de vitaliteit van stedelijke ruimtes wordt versterkt wanneer gebouwen zijn ontworpen met meerdere toegangspunten en gebieden die natuurlijke observatie mogelijk maken. Deze benadering bevordert gemeenschapscohesie door interactie mogelijk te maken tussen de bewoners van het gebouw en voorbijgangers. De talrijke manieren om het gebouw binnen te gaan, de overvloed aan balkons, privé-tuinen en terrassen vervagen de grenzen tussen binnen- en buitenleven. Ontworpen voor jonge gezinnen is het gebouw sereen, goed verbonden, en het bruisende Parijs is slechts een korte treinreis verwijderd.